Mobbing poziomy w organizacji: wyzwanie współczesnych miejsc pracy

Mobbing w miejscu pracy jest zjawiskiem, które budzi coraz większe zainteresowanie zarówno pracodawców, jak i badaczy zajmujących się problematyką zarządzania zasobami ludzkimi. Choć pojęcie mobbingu najczęściej kojarzone jest z nadużyciami władzy przez przełożonych, istnieje także inny, nie mniej destrukcyjny jego rodzaj – mobbing poziomy. Polega on na nękaniu, poniżaniu i wykluczaniu przez współpracowników na tym samym poziomie hierarchii organizacyjnej.

Definicja mobbingu poziomego

Mobbing poziomy, znany również jako mobbing horyzontalny, to sytuacja, w której pracownik staje się ofiarą działań ze strony swoich kolegów i koleżanek z pracy, a nie ze strony przełożonych. Tego rodzaju mobbing charakteryzuje się systematycznym, długotrwałym i zorganizowanym działaniem, mającym na celu wywołanie u ofiary poczucia wyobcowania, stresu, a nawet doprowadzenie do jej odejścia z pracy.

Formy mobbingu poziomego

Mobbing poziomy może przyjmować różnorodne formy, które obejmują m.in.:

1. Izolowanie ofiary – celowe wykluczanie z grupy, nieinformowanie o ważnych spotkaniach czy decyzjach, unikanie kontaktu.
2. Szerzenie plotek i oszczerstw – rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji na temat ofiary, co prowadzi do obniżenia jej reputacji.
3. Utrudnianie pracy – sabotowanie działań ofiary, ukrywanie przed nią istotnych informacji, czy celowe wprowadzanie w błąd.
4. Agresja słowna – obrażanie, wyśmiewanie, podważanie kompetencji zawodowych ofiary.
5. Zastraszanie – grożenie konsekwencjami, jeśli ofiara spróbuje się bronić lub zgłosić sprawę wyżej.

Przyczyny mobbingu poziomego

Przyczyny mobbingu poziomego mogą być różnorodne, ale najczęściej wynikają z:

1. Rywalizacji – Wzajemna konkurencja o uznanie, awans czy zasoby może prowadzić do wzrostu napięć między pracownikami.
2. Zazdrości – Zazdrość o osiągnięcia, popularność czy przywileje może być impulsem do podjęcia działań mobbingowych.
3. Brak stabilności emocjonalnej – Osoby o niskiej odporności na stres i niestabilne emocjonalnie mogą próbować radzić sobie z własnymi problemami poprzez atakowanie innych.
4. Niskie poczucie własnej wartości – Często osoby o niskim poczuciu własnej wartości próbują poprawić swoje samopoczucie kosztem innych, dążąc do ich poniżenia.
5. Brak reakcji ze strony przełożonych – Jeśli organizacja nie reaguje na pierwsze symptomy mobbingu, może to być sygnał dla mobberów, że ich działania pozostaną bezkarne.

Konsekwencje mobbingu poziomego

Mobbing poziomy ma destrukcyjny wpływ zarówno na ofiarę, jak i na całą organizację. Do najważniejszych konsekwencji należą:

1. Zdrowie psychiczne ofiary – Ofiary mobbingu często cierpią na depresję, stany lękowe, a także na różnego rodzaju dolegliwości psychosomatyczne, jak bóle głowy, bezsenność, czy problemy żołądkowe.
2. Obniżenie morale w zespole – Napięcia i konflikty związane z mobbingiem mogą prowadzić do spadku zaangażowania i motywacji całego zespołu.
3. Zwiększona rotacja pracowników – Wysoki poziom mobbingu w organizacji może skutkować wzrostem liczby osób odchodzących z pracy, co generuje dodatkowe koszty związane z rekrutacją i szkoleniem nowych pracowników.
4. Zniszczenie kultury organizacyjnej – Organizacja, która nie radzi sobie z problemem mobbingu, traci reputację jako dobre miejsce do pracy, co może wpłynąć na jej zdolność przyciągania talentów.

Jak przeciwdziałać mobbingowi poziomemu?

Przeciwdziałanie mobbingowi poziomemu wymaga zintegrowanego podejścia, które obejmuje zarówno działania prewencyjne, jak i interwencyjne:

1. Tworzenie przyjaznej kultury organizacyjnej – Promowanie wartości takich jak współpraca, szacunek i zaufanie między pracownikami.
2. Szkolenia – Regularne szkolenia na temat mobbingu, jego form i konsekwencji, zarówno dla pracowników, jak i kadry zarządzającej.
3. Jasne procedury zgłaszania – Zapewnienie pracownikom łatwego dostępu do procedur zgłaszania mobbingu, z gwarancją anonimowości i bezpieczeństwa.
4. Szybka reakcja na zgłoszenia – Właściwa reakcja na pierwsze symptomy mobbingu, w tym natychmiastowe działania wyjaśniające i naprawcze.
5. Wsparcie psychologiczne – Zapewnienie ofiarom mobbingu dostępu do wsparcia psychologicznego, które pomoże im poradzić sobie z traumą.

Podsumowanie

Mobbing poziomy to poważny problem, który może zniszczyć nie tylko karierę zawodową ofiary, ale także negatywnie wpłynąć na funkcjonowanie całej organizacji. Świadomość istnienia tego zjawiska, edukacja pracowników i kadry zarządzającej oraz skuteczne procedury antymobingowe są kluczowe dla stworzenia zdrowego i produktywnego środowiska pracy. Organizacje, które ignorują problem mobbingu, ryzykują nie tylko utratę wartościowych pracowników, ale także pogorszenie swojego wizerunku na rynku.